The India-Pakistan boundary dispute over the Sir Creek in the Rann of Kutch is flaring up again. Pakistan's expansion of military infrastructure
 | |
| പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോഡി റാന്‍ ഒഫ് കച്ചില്‍ |
അഭിനന്ദ്
റാന്‍ ഒഫ് കച്ചിലെ സര്‍ ക്രീക്ക് അതിര്‍ത്തി തര്‍ക്കം ഇന്ത്യയും പാകിസ്താനും തമ്മില്‍ വീണ്ടും ആളിക്കത്തുന്നു. പാകിസ്താന് തങ്ങളുടെ പടിഞ്ഞാറന്‍ തീരത്ത് സൈനിക സംവിധാനങ്ങള്‍ വിപുലമാക്കുന്നത് അവരുടെ ആക്രമണോത്സുകമായ നിലപാടാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. ഒരാഴ്ച മുമ്പ് പ്രതിരോധ മന്ത്രി രാജ്നാഥ് സിംഗ് പാകിസ്താന് ശക്തമായ മുന്നറിയിപ്പ് നല്‍കിയിരുന്നു. സര്‍ ക്രീക്ക് മേഖലയിലെ ഏതൊരു പാക് സാഹസത്തെയും ''ചരിത്രവും ഭൂമിശാസ്ത്രവും മാറ്റിമറിക്കാന്‍ കഴിയുന്ന'' കടുത്ത ഇന്ത്യന്‍ പ്രതികരണമായിരിക്കും ക്ഷണിച്ചുവരുത്തുക എന്നായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ വാക്കുകള്‍.
റാന്‍ ഒഫ് കച്ച് മേഖലയിലെ 96 കിലോമീറ്റര്‍ നീളമുള്ള വേലിയേറ്റ അഴിമുഖത്തെ ചൊല്ലിയുള്ള ദീര്‍ഘകാല അതിര്‍ത്തി തര്‍ക്കമാണ് സര്‍ ക്രീക്ക്. സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന് മുമ്പുള്ള ഭൂപടങ്ങളുടെ വ്യത്യസ്ത വ്യാഖ്യാനങ്ങളെയും വിവിധ അന്താരാഷ്ട്ര നിയമ തത്വങ്ങളെയും അടിസ്ഥാനമാക്കി ഇരുരാജ്യങ്ങളും ഈ പ്രദേശത്ത് പരമാധികാരം അവകാശപ്പെടുന്നു. 20-ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തില്‍ കച്ചിലെ റാവുവും സിന്ധ് സര്‍ക്കാരും തമ്മില്‍ വിറക് ശേഖരണാവകാശത്തെ ചൊല്ലിയുണ്ടായ തര്‍ക്കങ്ങളിലേക്കാണ് ഈ തര്‍ക്കത്തിന്റെ വേരുകള്‍ എത്തുന്നത്.
വിഷയം പരിഹരിക്കാനായി 1914-ല്‍ ബോംബെ സര്‍ക്കാര്‍ ഒരു പ്രമേയം പുറത്തിറക്കിയെങ്കിലും അതില്‍ പരസ്പര വിരുദ്ധമായ വ്യവസ്ഥകള്‍ ഉണ്ടായിരുന്നു. 9-ാം ഖണ്ഡിക അതിര്‍ത്തി ക്രീക്കിന്റെ കിഴക്ക് ഭാഗത്തായിരിക്കണമെന്ന് പ്രസ്താവിച്ചു, ഇത് മുഴുവന്‍ ക്രീക്കിലും സിന്ധിന്റെ അവകാശത്തെ പിന്തുണച്ചു. എന്നാല്‍, 10-ാം ഖണ്ഡിക തല്‍വെഗ് തത്വം പ്രയോഗിച്ചു, അതായത് കപ്പല്‍ ഗതാഗതമുള്ള ജലപാതയിലെ അതിര്‍ത്തി ഏറ്റവും ആഴമേറിയ ചാനലിന്റെ മധ്യഭാഗമായിരിക്കും. ഇത് ക്രീക്കിനെ വിഭജിക്കുകയും ഇന്ത്യയുടെ നിലപാടിനെ പിന്തുണയ്ക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.
 |
1947-ലെ വിഭജനത്തിനുശേഷം കച്ച് ഇന്ത്യയുടെ ഭാഗമായപ്പോഴും സിന്ധ് പാകിസ്താന്റെ ഭാഗമായപ്പോഴും ഈ പ്രശ്‌നം മുന്‍നിരയിലേക്ക് വന്നു. ക്രീക്കിന്റെ കിഴക്കന്‍ ഭാഗമാണ് അതിര്‍ത്തി എന്ന് നിര്‍ണ്ണയിച്ച 1914-ലെ ബോംബെ സര്‍ക്കാര്‍ പ്രമേയത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കി പാകിസ്താന് സര്‍ ക്രീക്ക് മുഴുവനായും അവകാശപ്പെടുന്നു. അതേസമയം, 1925-ലെ മാപ്പിനെയും 1924-ല്‍ സ്ഥാപിച്ച മധ്യഭാഗത്തെ തൂണുകളെയും ഉദ്ധരിച്ചുകൊണ്ട്, തല്‍വെഗ് തത്വം ഉപയോഗിച്ച് മധ്യചാനലാണ് അതിര്‍ത്തി എന്ന് ഇന്ത്യ വാദിക്കുന്നു.
സര്‍ ക്രീക്ക് യഥാര്‍ത്ഥത്തില്‍ കപ്പല്‍ ഗതാഗതത്തിന് യോജിച്ച ചാനല്‍ അല്ലെന്നും വേലിയേറ്റ അഴിമുഖം മാത്രമാണെന്നും അതിനാല്‍ തല്‍വെഗ് തത്വം ബാധകമല്ലെന്നും പാകിസ്താന് വാദിക്കുന്നു. എന്നാല്‍, ഉയര്‍ന്ന വേലിയേറ്റ സമയത്ത് സര്‍ ക്രീക്കിലൂടെ കപ്പല്‍ ഗതാഗതം സാധ്യമായതിനാല്‍ തല്‍വെഗ് തത്വം ബാധകമാണെന്ന് ഇന്ത്യ ശക്തമായി വാദിക്കുന്നു.
പരസ്പര ബന്ധങ്ങളില്‍ ഏറ്റവും പ്രതീക്ഷയും ക്രിയാത്മകവുമായ ഘട്ടമായിരുന്നു 2005-07 കാലഘട്ടത്തിലെ ഇന്ത്യ-പാകിസ്താന് സംയുക്ത സംഭാഷണങ്ങള്‍. ആ സമയത്ത് ഈ തര്‍ക്കം ഒരു പരിഹാരത്തിലേക്ക് അടുത്തിരുന്നു.
അതിര്‍ത്തി നിര്‍ണ്ണയം ഇത്ര പ്രധാനമായിരിക്കുന്നത് എന്തുകൊണ്ട്? സര്‍ ക്രീക്ക് പ്രദേശത്തിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും ഉപ്പുരസമുള്ള ചതുപ്പുനിലമാണ്. ജനവാസം കുറവാണ്. എന്നാല്‍ കര അതിര്‍ത്തി നിര്‍ണ്ണയിക്കുന്നത് നിര്‍ണ്ണായകമാണ്. കാരണം അതാണ് അറബിക്കടലിലെ സമുദ്രാതിര്‍ത്തിക്ക് അടിസ്ഥാനമാകുന്ന പ്രാരംഭ ബിന്ദു. ക്രീക്കിന്റെ അഴിമുഖത്ത് ഏതാനും കിലോമീറ്ററുകള്‍ മാറിയാല്‍ പോലും, ഇരു രാജ്യങ്ങളുടെയും അതിര്‍ത്തിയിലെ പ്രത്യേക സാമ്പത്തിക മേഖലയുടെയും കോണ്ടിനെന്റല്‍ ഷെല്‍ഫിന്റെയും പരിധിയില്‍ വരുന്ന ആയിരക്കണക്കിന് ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റര്‍ കടല്‍ പ്രദേശം മാറ്റിമറിക്കാന്‍ സാധ്യതയുണ്ട്. ഇവിടെ കാര്യമായ എണ്ണ, പ്രകൃതിവാതക ശേഖരങ്ങളും സമ്പന്നമായ മത്സ്യബന്ധന കേന്ദ്രങ്ങളും ഉണ്ടെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ കടല്‍ പ്രദേശം നേടുന്ന രാജ്യത്തിന് ഈ സുപ്രധാന വിഭവങ്ങളില്‍ വലിയ അവകാശം ലഭിക്കും.
നഷ്ടപ്പെട്ട ഒത്തുതീര്‍പ്പ് സാധ്യത
2005-07 കാലഘട്ടത്തിലെ സംയുക്ത സംഭാഷണത്തില്‍ ഒരു ഒത്തുതീര്‍പ്പ് നിര്‍ദ്ദേശം ചര്‍ച്ച ചെയ്യപ്പെട്ടിരുന്നു. ഇരു രാജ്യങ്ങളിലെയും നേവല്‍ ഹൈഡ്രോഗ്രാഫര്‍മാരും സര്‍വേയര്‍മാരും തമ്മിലുള്ള സാങ്കേതിക ചര്‍ച്ചകള്‍ ഇതിന്റെ ഭാഗമായിരുന്നു. ക്രീക്കിന്റെ അഴിമുഖത്തെ നിര്‍വചിക്കപ്പെടാത്ത സമുദ്രാതിര്‍ത്തി ഒരു പരിമിതമായ ത്രികോണ മേഖലയായി ചുരുക്കാന്‍ ഹൈഡ്രോഗ്രാഫര്‍മാര്‍ക്ക് ശാസ്ത്രീയ മാപ്പിംഗ് ഉപയോഗിച്ച് സാധിച്ചു.
ഈ ത്രികോണ മേഖലയില്‍, ഒരു ഭൂമിക്ക് പകരം കടല്‍ എന്ന തത്വത്തില്‍ അധിഷ്ഠിതമായ ഒരു ഒത്തുതീര്‍പ്പ് സാധ്യമായിരുന്നു. പാകിസ്താന്റെ ആവശ്യമായ കിഴക്കന്‍ തീരത്തിലൂടെയുള്ള അതിര്‍ത്തി ഇന്ത്യ അംഗീകരിക്കുകയാണെങ്കില്‍, നിര്‍വചിക്കപ്പെടാത്ത സമുദ്രമേഖലയുടെ (ത്രികോണ മേഖല) വലിയൊരു ഭാഗം (റിപ്പോര്‍ട്ടനുസരിച്ച് 60%) ഇന്ത്യയ്ക്ക് നഷ്ടപരിഹാരമായി ലഭിക്കും. ഇന്ത്യന്‍ നിലപാടായ മധ്യചാനല്‍ അതിര്‍ത്തി അംഗീകരിക്കുകയാണെങ്കില്‍, പാകിസ്താന് വലിയൊരു വിഹിതം (റിപ്പോര്‍ട്ടനുസരിച്ച് 60%) നഷ്ടപരിഹാരമായി നല്‍കും. ഈ പൊതുതത്വം ഇരുപക്ഷവും അംഗീകരിച്ചെങ്കിലും, ഒത്തുതീര്‍പ്പിന്റെ അന്തിമ വ്യവസ്ഥകള്‍ തീരുമാനിക്കാനായി ഇരു രാജ്യങ്ങളിലെയും രാഷ്ട്രീയ നേതൃത്വത്തിന് വിട്ടുനല്‍കുകയായിരുന്നു.
ഇന്ത്യയുടെയും പാകിസ്താന്റെയും നേവല്‍ ഹൈഡ്രോഗ്രാഫര്‍മാര്‍ 2006 നവംബര്‍ മുതല്‍ 2007 മാര്‍ച്ച് വരെ സംയുക്ത സര്‍വേ നടത്തി ഒരു 'പൊതു മാപ്പ്' തയ്യാറാക്കിയിരുന്നു. ഇത് ഒത്തുതീര്‍പ്പിന് തുടര്‍ച്ച നല്‍കുന്ന ഒരു അംഗീകൃത അടിസ്ഥാന രേഖ സ്ഥാപിക്കുന്നതില്‍ പ്രധാനമായിരുന്നു. എന്നാല്‍, പാകിസ്താന് സിയാച്ചിനെയും സര്‍ ക്രീക്കിനെയും ഒരു 'പാക്കേജ് പരിഹാരമായി' കാണാന്‍ ആഗ്രഹിച്ചു. സിയാച്ചിന്‍ ഉടമ്പടി തകര്‍ന്നപ്പോള്‍, സര്‍ ക്രീക്ക് കരാറിലുള്ള പാകിസ്താന്റെ താല്‍പ്പര്യവും ഇല്ലാതായി.
നിലവിലെ ഇന്ത്യ-പാകിസ്താന് ബന്ധം ഈ വിഷയങ്ങളെ അഭിമുഖീകരിക്കാന്‍ കഴിയുന്ന ഒരു നയതന്ത്രപരമായ ഇടപെടലിന് അനുകൂലമല്ല. ചര്‍ച്ചകളുടെ അഭാവവും ഉഭയകക്ഷി ബന്ധങ്ങളിലെ വഷളായ അവസ്ഥയും ഈ പ്രശ്‌നങ്ങളെ കൂടുതല്‍ സങ്കീര്‍ണ്ണവും ദുര്‍ഘടവുമാക്കി. 1960-ലെ സിന്ധു നദീജല ഉടമ്പടി മരവിപ്പിക്കാനുള്ള ഇന്ത്യന്‍ തീരുമാനം ഇതിനൊരു ഉദാഹരണമാണ്.
'ഓപ്പറേഷന്‍ സിന്ദൂര്‍' ശേഷം പാകിസ്താന് അതിന്റെ നീണ്ട നയതന്ത്രപരമായ ഒറ്റപ്പെടലില്‍ നിന്ന് പുറത്തുവന്നുവെന്നിട്ടുണ്ട്. അമേരിക്കന്‍ പ്രസിഡന്റ് ട്രംപുമായുള്ള ചങ്ങാത്തത്തിന്റെ ബലത്തില്‍ കൂടിയാണ് ചില സാഹസങ്ങള്‍ക്കു പാകിസ്താന്റെ പട്ടാളത്തിലവന്‍ മുതിരുന്നത്. ഇത് ഇന്ത്യയില്‍ പുതിയ സമ്മര്‍ദ്ദം ചെലുത്തുന്നുണ്ടെന്നും നമ്മള്‍ തിരിച്ചറിയണം. ചൈനയുടെ പാകിസ്താനോടുള്ള 'സാഹോദര്യം' മറ്റൊരു പ്രധാന വിഷയമാണ്.
 |
1960 മുതല്‍ 20-ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനം വരെ, യുഎസും ചൈനയും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം വളരെ വഷളായപ്പോഴും, ഇരു രാജ്യങ്ങളും പാകിസ്താനുമായി തന്ത്രപരമായ പങ്കാളിത്തം നിലനിര്‍ത്തിയിരുന്നു. ചൈനയില്‍ സാംസ്‌കാരിക വിപ്ലവം നടന്ന കാലത്തുപോലും, പാകിസ്താന് ചൈന നല്‍കിയ സൈനിക പിന്തുണയെ അമേരിക്ക എതിര്‍ത്തില്ല. ഇസ്ലാമാബാദിനുള്ള സമാനമായ അമേരിക്കന്‍ പിന്തുണയെ ബെയ്ജിംഗും വിമര്‍ശിച്ചില്ല.
സുരക്ഷാ, സാമ്പത്തിക പ്രാധാന്യം
സര്‍ ക്രീക്കിന്റെ സ്ഥാനം സമുദ്ര സുരക്ഷയ്ക്ക് തന്ത്രപരമായി പ്രധാനമാണ്. 2008-ലെ മുംബൈ ആക്രമണത്തിലെ തീവ്രവാദികള്‍ കടല്‍മാര്‍ഗ്ഗം കറാച്ചിയില്‍ നിന്ന് നേരിട്ട് യാത്ര ചെയ്ത് ഗുജറാത്ത് തീരത്തിനടുത്തുള്ള സര്‍ ക്രീക്ക് മേഖലയില്‍ വച്ചാണ് ഒരു ഇന്ത്യന്‍ മത്സ്യബന്ധന ബോട്ട് പിടിച്ചെടുത്തത്. ആക്രമണത്തിന് ശേഷം, ഭാവിയില്‍ കടല്‍ മാര്‍ഗ്ഗമുള്ള നുഴഞ്ഞുകയറ്റം തടയാന്‍ ഇന്ത്യ പടിഞ്ഞാറന്‍ തീരപ്രദേശത്ത്, പ്രത്യേകിച്ച് സര്‍ ക്രീക്ക് മേഖലയില്‍, സുരക്ഷാ നിരീക്ഷണവും ജാഗ്രതയും ഗണ്യമായി വര്‍ദ്ധിപ്പിച്ചു. എങ്കിലും, ഈ പ്രദേശം വഴി പാകിസ്താന് വീണ്ടും ഭീകരാക്രമണങ്ങള്‍ നടത്താന്‍ സാധ്യതയുണ്ട്.
മേഖലയിലെ ചൈനീസ് ഇടപെടലുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ആശങ്കകളും ഈ തര്‍ക്കം ഉയര്‍ത്തുന്നു. പാകിസ്താന്റെ സൈനിക താവള വികസനത്തെക്കുറിച്ച് ഇന്ത്യ ആശങ്ക പ്രകടിപ്പിക്കുകയും അതിര്‍ത്തി രക്ഷാ സേന ഈ പ്രദേശത്തെ ബോട്ടുകള്‍ കൂടുതല്‍ നിരീക്ഷിക്കുകയും തടയുകയും ചെയ്യുന്നുണ്ട്.
സര്‍ ക്രീക്ക് മേഖലയ്ക്ക് വലിയ സാമ്പത്തിക പ്രാധാന്യമുണ്ട്. ഈ പ്രദേശത്ത് ധാരാളം മത്സ്യസമ്പത്തുണ്ട്. അതിര്‍ത്തി രേഖ വ്യക്തമല്ലാത്തതിനാല്‍, ഇരു രാജ്യങ്ങളിലെയും നിരപരാധികളായ മത്സ്യത്തൊഴിലാളികള്‍ അബദ്ധത്തില്‍ അതിര്‍ത്തി കടന്ന് അറസ്റ്റിലാകുന്നത് തര്‍ക്കത്തിന്റെ മനുഷ്യപരമായ നഷ്ടത്തെ എടുത്തു കാണിക്കുന്നു.
മാത്രമല്ല, സര്‍ ക്രീക്കിലെ അതിര്‍ത്തി നിര്‍ണ്ണയം ഇരു രാജ്യങ്ങളുടെയും സമുദ്രാതിര്‍ത്തിയുടെയും പ്രത്യേക സാമ്പത്തിക മേഖലകളുടെയും (ഇ ഇ സെഡ്) അതിര്‍ത്തി നിര്‍ണ്ണയത്തെ നേരിട്ട് ബാധിക്കുന്നു. ഒരു തീരദേശ രാജ്യത്തിന് അതിന്റെ സമുദ്രമേഖലയിലെ പ്രകൃതി വിഭവങ്ങള്‍ പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യാനും ചൂഷണം ചെയ്യാനും സംരക്ഷിക്കാനും നിയന്ത്രിക്കാനുമുള്ള പരമാധികാരം പ്രത്യേക സാമ്പത്തിക മേഖല നല്‍കുന്നു. ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ കടല്‍ നിയമ കണ്‍വെന്‍ഷന്‍ അനുസരിച്ച്, ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ പ്രത്യേക സാമ്പത്തിക മേഖല അതിന്റെ തീരപ്രദേശത്ത് നിന്ന് 200 നോട്ടിക്കല്‍ മൈല്‍ (ഏകദേശം 370 കിലോമീറ്റര്‍) വരെ വ്യാപിക്കുന്നു. അതിനാല്‍ ക്രീക്ക് അതിര്‍ത്തിയിലെ ഒരു ചെറിയ മാറ്റം പോലും തീരദേശത്തെ പ്രത്യേക സാമ്പത്തിക മേഖല.ുടെ വ്യാപ്തിയില്‍ ആയിരക്കണക്കിന് ചതുരശ്ര കിലോമീറ്ററിന്റെ വ്യത്യാസം വരുത്തും.
തര്‍ക്കപരിഹാര ശ്രമങ്ങള്‍
ദ്വിമുഖ ചര്‍ച്ചകളിലൂടെ തര്‍ക്കം പരിഹരിക്കാനുള്ള നിരവധി ശ്രമങ്ങള്‍ പരാജയപ്പെട്ടു. 1965-ലെ യുദ്ധത്തിന് ശേഷം, റാന്‍ ഒഫ് കച്ച് തര്‍ക്കം പരിഹരിക്കാന്‍ ഒരു യുഎന്‍ പിന്തുണയുള്ള ട്രൈബ്യൂണല്‍ രൂപീകരിച്ചു. തര്‍ക്കപ്രദേശത്തിന്റെ ഏകദേശം 90% ഇന്ത്യയ്ക്ക് അനുകൂലമായി ട്രൈബ്യൂണല്‍ വിധിച്ചു. എന്നാല്‍ സര്‍ ക്രീക്ക് ഭാഗം അതിന്റെ പരിഗണനയില്‍ നിന്ന് ഒഴിവാക്കി. ഒരുപക്ഷേ, മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന വേലിയേറ്റ അഴിമുഖം അടയാളപ്പെടുത്തുന്നതിലെ സാങ്കേതിക സങ്കീര്‍ണ്ണതകള്‍ ട്രൈബ്യൂണല്‍ തിരിച്ചറിഞ്ഞതിനാലാകാം ഇത്.
 |
1972-ലെ ഷിംല കരാറിന് ശേഷം, സര്‍ ക്രീക്ക് തര്‍ക്കം ദ്വിമുഖമായി പരിഹരിക്കണമെന്ന് ഇന്ത്യ നിര്‍ബന്ധിക്കുമ്പോള്‍, അന്താരാഷ്ട്ര ആര്‍ബിട്രേഷനായി പാകിസ്താന് സമ്മര്‍ദ്ദം ചെലുത്തുന്നു. ഇത് ഇന്ത്യ തള്ളിക്കളയുന്നു. 2012-ല്‍ ഔപചാരിക ചര്‍ച്ചകള്‍ നടന്നെങ്കിലും, അതിര്‍ത്തി കടന്നുള്ള ഭീകരാക്രമണങ്ങള്‍ ഉള്‍പ്പെടെയുള്ള സംഘര്‍ഷങ്ങള്‍ കാരണം പുരോഗതി നിലച്ചു. 2016-ലെ പത്താന്‍കോട്ട് വ്യോമതാവളത്തിലെ ഭീകരാക്രമണത്തെത്തുടര്‍ന്ന്, സര്‍ ക്രീക്ക് ചര്‍ച്ചകള്‍ ഉള്‍പ്പെട്ടിരുന്ന വിപുലമായ സംഭാഷണ പ്രക്രിയ ഇന്ത്യ നിര്‍ത്തിവച്ചു. അതിനുശേഷം ഘടനാപരമായ ചര്‍ച്ചകള്‍ പുനരാരംഭിച്ചിട്ടില്ല.
മറ്റ് ഉഭയകക്ഷി വിഷയങ്ങള്‍ക്ക് മുന്നില്‍ ഈ തര്‍ക്കം പലപ്പോഴും പിന്നോട്ട് പോകുമെങ്കിലും, അടുത്തിടെയുള്ള സൈനിക വിന്യാസങ്ങള്‍ പിരിമുറുക്കം വര്‍ദ്ധിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. അതിര്‍ത്തിയുടെ അനിശ്ചിതത്വം പ്രത്യേക സാമ്പത്തിക മേഖലകളുടെ നിര്‍ണ്ണായകമായ അതിര്‍ത്തി നിര്‍ണ്ണയത്തെ തടസ്സപ്പെടുത്തുന്നു, ഇത് വിലയേറിയ സമുദ്ര വിഭവങ്ങളിലേക്കുള്ള പ്രവേശനത്തെ ബാധിക്കുന്നു. അതിനാല്‍, സര്‍ ക്രീക്ക് അതിര്‍ത്തിക്ക് വ്യക്തമായ ഒരു പരിഹാരം കണ്ടെത്തുന്നത് ഇന്ത്യയുടെയും പാകിസ്താന്റെയും സമുദ്രാതിര്‍ത്തികളും പ്രത്യേക സാമ്പത്തിക മേഖലകളും നിര്‍വചിക്കുന്നതിനും, അതുവഴി തീരദേശ വിഭവങ്ങളിലുള്ള അവരുടെ അവകാശം സ്ഥാപിക്കുന്നതിനും പ്രാദേശിക സുരക്ഷ വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കുന്നതിനും അതീവ നിര്‍ണ്ണായകമാണ്.
Summary: The India-Pakistan boundary dispute over the Sir Creek in the Rann of Kutch is flaring up again. Pakistan's expansion of military infrastructure on its western bank indicates a more aggressive posture. A week ago, Defence Minister Rajnath Singh issued a strong warning to Pakistan. Any Pakistani "misadventure" in the Sir Creek sector would invite a severe Indian response that "could change both history and geography," were his words.
COMMENTS